Opinia do projektu ustawy o POZ z dnia 16 sierpnia 2017r.

Środowisko specjalistów medycyny rodzinnej, zrzeszonych w Kolegium Lekarzy Rodzinnych w Polsce, z zadowoleniem i nadzieją przyjmuje informacje o skierowaniu projektu ustawy o Podstawowej Opiece Zdrowotnej (POZ) do dalszych prac. Opiniowany projekt uzyskał akceptację Rządowego Centrum Legislacji, uwzględnia ustalenia Stałego Komitet Rady Ministrów i został skierowany na posiedzenie Rady Ministrów.

Ćwierć wieku temu w naszym kraju uznano potrzebę zmian w POZ i rozpoczęto wprowadzanie opieki podstawowej opartej na specjalistach medycyny rodzinnej i kierowanych przez nich zespołach. Rozwiązanie to w większym stopniu zaspakaja potrzeby zdrowotne obywateli oraz gwarantuje całościową i ciągłą opiekę, uwzględniającą nie tyko potrzeby medyczne, ale także psychologiczne i społeczne. Niewystarczająca konsekwencja w realizacji podjętych działań powoduje, że nadal istnieje fragmentaryczne podejście do problemów pacjenta, brak koordynacji opieki, niezadowolenie osób korzystających z publicznej służby zdrowia, frustracja personelu medycznego. Są to jedynie niektóre powody wskazujące na potrzebę pilnych zmian.

Wyrażamy nadzieję, że ustawa o POZ będzie pierwszą całościową regulacją prawną wzmacniającą ten poziom opieki i wyznaczającą kierunki przekształceń. Kolegium Lekarzy Rodzinnych w Polsce przedkładało już swoje uwagi do wcześniejszych założeń i projektów ustawy o POZ (24 października 2016r. i 31 stycznia 2017r.). Opinie te znajdują się na stronie internetowej naszego Stowarzyszenia (https://klrwp.pl/strona/230/opinia-klr-w-s-poz/pl ;  https://klrwp.pl/strona/261/opinia-klr-o-poz/pl) i  powinny być uwzględniane razem z niniejszą opinią.  

Pozytywnie odnosimy się do następujących zapisów projektu ustawy:

1. podstawowa opieka zdrowotna oparta na specjalistach medycyny rodzinnej,
2. praca zespołowa profesjonalistów opieki zdrowotnej w celu zapewnienia pacjentowi opieki i świadczeń wysokiej jakości,
3. koordynacja opieki medycznej w systemie ochrony zdrowia, realizowana przez lekarza rodzinnego, 
4. bardziej efektywne wykorzystanie kompetencji wykształconych lekarzy, pielęgniarek i położnych,
5. zachowanie ważności deklaracji wyboru świadczeniodawcy w przypadku zaprzestania udzielania świadczeń opieki zdrowotnej przez wybranego wcześniej lekarza lub pielęgniarkę,
6. bezpłatne zaopatrzenie w wybrane leki osób, które ukończyły 75. rok życia,
7. wprowadzenie dodatkowych środków finansowych za koordynację, profilaktykę i uzyskiwany efekt opieki,
8. zapewnienie personelowi opieki zdrowotnej ochrony prawnej przewidzianej dla funkcjonariuszy publicznych,
9. zobowiązanie świadczeniodawców do monitorowania jakości udzielanych świadczeń zdrowotnych.

Niektóre z zaproponowanych rozwiązań wprawdzie są ujęte w obowiązujących aktach prawnych, ale odpowiednie zapisy w ustawie wzmocnią ich znaczenie i trwałość.

Nasze zastrzeżenia budzi zapisana w projekcie ustawy definicja POZ. Nie uwzględnia ona pryncypiów medycyny rodzinnej obowiązujących w krajach europejskich. Postulujemy zdecydowane podkreślenie znaczenia opieki podstawowej oraz modyfikację definicji zgodnie z propozycjami przedstawionymi we wcześniejszych opracowaniach i opiniach. 

Uważamy, iż należy poddać dyskusji i starannie rozważyć nową organizację świadczenia nocnej i świątecznej pomocy medycznej. Założenie, iż będzie ona realizowana w szpitalach wyklucza w praktyce udział w niej  podmiotów POZ.

W projekcie nadal proponowana jest realizacja opieki zdrowotnej nad  dziećmi i młodzieżą do 18 r.ż.  przez specjalistów pediatrii. Program specjalizacji w tej dziedzinie przygotowuje do pracy w oddziałach szpitalnych. Proponowane rozwiązanie uważamy za nieuzasadnione. Proponujemy stworzenie uwarunkowań prawnych i organizacyjnych umożliwiających uzupełnienie specjalizacji z medycyny rodzinnej przez lekarzy różnych specjalności, obecnie pracujących w POZ. W zakresie szkolenia podyplomowego należy także rozważyć przywrócenie, na bazie uczelni medycznych,  regionalnych ośrodków kształcenia lekarzy rodzinnych, obecnych w większości krajów europejskich. 

Brak szczegółowych zapisów zapewniających motywacyjne składniki finansowania świadczeń zdrowotnych w POZ oraz ogólnie sformułowane zapisy dotyczące zespołu POZ budzą niepokój w środowisku lekarzy rodzinnych. Postulujemy bardziej precyzyjne określenia zagadnień związanych z finansowaniem. Konieczne jest zwłaszcza wprowadzenie zapisów mówiących o docelowym przeznaczaniu przynajmniej 20% budżetu opieki zdrowotnej na POZ. Projekt ustawy utrzymuje możliwość wyboru lekarza, pielęgniarki i położnej w różnych podmiotach leczniczych. Takie rozwiązanie w istotny sposób utrudnia, a często uniemożliwia, sprawną pracę zespołową. W konsekwencji może wpływać na jakość świadczeń medycznych i utrudniać koordynację opieki na poziomie POZ.

Podsumowując, uważamy że w dalszych pracach nad ustawą należy:

1. podkreślić fundamentalne znaczenie POZ w całym systemie ochrony zdrowia i zapewnić oparcie tego poziomu opieki na medycynie rodzinnej,
2. stworzyć motywacje oraz warunki dla poszerzania zakresu kompetencji i uzyskiwania specjalizacji z zakresu medycyny rodzinnej przez specjalistów innych dziedzin pracujących w POZ,
3. wprowadzić wspólne listy pacjentów lekarza, pielęgniarki i położnej, którzy będą tworzyć jeden zespół POZ,
4. określić stawkę kapitacyjną jako podstawową metodę finansowania POZ oraz zapewnić jej systematyczne zwiększanie,
5. zagwarantować, iż dodatkowe formy finansowania (opłata za usługę, budżet powierzony, opłata za uzyskany rezultat itp.) będą dodatkowo finansowane przez płatnika i nie zmniejszą stawki kapitacyjnej,
6. fakultatywnie wdrażać budżet powierzony oraz umożliwić pozostawanie świadczeniodawców w dotychczasowych ramach organizacyjnych,
7. wprowadzić system motywacyjny dla lekarzy realizujących dodatkowe zadania, przekraczające zakres opieki podstawowej.

Istotne jest także jak najszybsze opracowanie, określonych w ustawie o POZ, rozporządzeń. Nieznajomość tych aktów prawnych znacznie utrudnia przewidywanie skutków nowych regulacji.

Pomimo opisanych w niniejszej opinii ograniczeń, uważamy że ustawa o POZ będzie ważnym aktem prawnym, który przyczyni się do poprawy jakości opieki w POZ oraz pozytywnie wpłynie na efektywność całego systemu ochrony zdrowia w Polsce.

Dr hab. med. Tomasz Tomasik                                  dr Agnieszka Jankowska-Zduńczyk

Prezes KLRwP                                                          Wiceprezes KLRwP